Lingvoj ne mortas, oni mortigas ilin - Kontakto 2019:4 aperis!

Por elŝuti ĝin, vizitu: uea.org/revuoj/

La jaro 2019 estas deklarita internacia jaro de indiĝenaj lingvoj laŭ Unesko. La celo estas, per tio kontribui al la konscio pri la urĝa bezono zorgi, revigligi kaj antaŭenigi indiĝenajn lingvojn en
la mondo. Ekzistas nuntempe de 6 ĝis 7 mil lingvoj en la mondo. Ĉirkaŭ 97% de la monda loĝantaro parolas nur 4% el ĉi tiuj lingvoj, kaj nur 3% de la popoloj parolas la ceterajn 96% el ĉiuj ekzistantaj lingvoj. La granda plimulto de ĉi tiuj lingvoj, parolataj ĉefe de indiĝenaj popoloj, senĉese malaperos.

Mi mem, verdire, ne multe scias pri la fenomeno, kaj eĉ dubas kiel eblus entute solvi ĝin. Estas eĉ malfacile mezuri la problemon kiam vi, ĉar naskiĝinta en socio kun jam difinita majoritata lingvo, neniam spertos la malaperigon de via propra denaska lingvo.
Tamen ne koni la problemon ne signifas ke ĝi ne ekzistas. Danke al pli kleraj homoj ni povas informiĝi pli bone. La ĉefartikolo de nia nuna eldono, prezentita kaj tradukita de Manuela Burghelea kaj Daniel Sanchez, sciigas al ni pri la kaŭzoj de tiu malaperado. Tiuj kialoj estas komplikaj, ili entenas politikan regadon, diskriminacion kaj monon.

Kjara - Pli Larĝa Horizonto. Kontakto 2019:3 aperis!

Jen via mondo, jen nia mondo, kun monta neĝo kaj mara ondo. De la tropikoj ĝis la polusoj, jen vasta mond’ por ĉiuj ni. Ĉi tiun Esperanto-version de This land is your land tradukitan de Wouter F. Pilger vi eble jam aŭdis, ĉu per la kasedo de Duo Espera aŭ ― plej problabe ― en koncertoj de “JoMo”.

Sed tiu ĉi mondo, kiel ni konas ĝis nun, eble ne plu longe estos la sama. Se eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboras la monton granitan, kiom longe la planedo eltenos la damaĝojn, kiujn nia homa civilizacio daŭre altrudas al ĝi? Sciencistoj asertas ke post 10 jaroj ne plu estos revenvojo por savi la klimaton. Eble tio sonas troige por tiuj, kiuj loĝas komforte kaj dume havas aliron al trinkebla akvo kaj manĝaĵo. Sed necesas rigardi trans la surfacon de nia ĉiutaga, nur kelkjardeklonga vivo, kaj kompreni ke la estonta vivo sur la tero postulas pli de nia persona kaj komuna fortostreĉoj.

Por tio pledas Greta Thunberg, sveda knabino, kiu fariĝis tre konata pro sia ― komence sola ― protesto antaŭ la nacia parlamento plede por la klimato. Ŝi estis invitita paroli pubike, kaj ŝia saĝeco kaj mesaĝo forte influis gestudentojn ĉirkaŭ la mondo simile iri sustraten protesti, samkiel ŝi trafe influis Pablo Conessa verki la artikolon. Sed la estonteco de la mondo bezonas ne nur proteston sed agadon. La artikolo de Ryan Callahan pritraktas ĝuste tion kaj proponas kvar sugestojn por pli ekologia vivstilo.

Menstruo - Tabuo. Kiam ĉesos la kondamno? Kontakto 2019:2 en la reto!

Ĵus svarmis tra la amaskomuniloj la unua foto iam ajn faritade Nigra Truo. La atingo estis vaste kaj fiere festata de la scienca komunumo. La bildo estis kunmetita per la kunlaboro de teleskopoj de pluraj lokoj en la mondo kaj pruvas la teorion de relativeco de Einstein. Tamen, kio plej ĝojigis min, estis la fakto, ke malantaŭ tiu ĉi historia atingo estas la 29-jara Katie Bouman, virino, kiu en MIT (Teknologia Instituto de Massachusetts) partoprenis la kreadon de la programo, kiu produktis la bildon.

Sendube ŝi fariĝos ekzemplo de kapableco, el kiu multaj knabinoj tra la mondo povas inspirigi sin. Sed samtempe, kiam nun ni festas la atingon de Katie, en Irano Nasrin Sotoudeh, virino, pro la paca defendo de la rajtoj de virinoj en tiu lando, estis kruele kondamnita ricevi 148 vipbatojn kaj resti preskaŭ 40 jarojn en malliberejo. Kiom malsamaj la situacioj por virinoj en la mondo!

Ankoraŭ ne estas klare por ĉiuj, ke ne ekzistas pravigo por iu ajn seksa/genra diskriminacio. Kaj batali por tio estas unu el la multaj gravaj taskoj de la feminisma
movado. Dum virinoj en okcidentaj landoj pli kaj pli atingas prestiĝan socian pozicion, multloke en oriento la virinoj devas batali kontraŭ malkleraj tradicioj, kiuj ankoraŭ katenas ne nur la virinojn, sed la homan progreson ĝenerale.